در دهه ۹۰ میلادی و اوایل دهه ۲۰۰۰، با رشد تجارت الکترونیکی، نیاز به روش‌های امن و دقیق برای انجام پرداخت‌های دیجیتالی برای مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها احساس می‌شد. به‌عنوان پاسخ به این نیاز، مفهوم چک الکترونیکی به وجود آمد. در این مقاله، به معرفی و توضیح چک الکترونیکی می‌پردازیم و سپس مزایا و کاربردهای آن را بررسی می‌کنیم تا به سامانه چکاد بانک مرکزی ایران یا همان سامانه چک امن دیجیتال برسیم. سامانه‌ای که به همین منظور در ایران طراحی شده و امکان ارسال، تأیید و پردازش چک‌های الکترونیکی را به‌صورت کاملاً امن، با سرعت بالا و به‌صورت آنلاین فراهم می‌کند. برای آشنایی بیشتر با سامانه چک امن دیجیتال (سامانه چکاد) با ما همراه باشید.
سامانه چکاد چیست؟
قبل از آشنایی با سامانه چکاد ابتدا باید با مفهوم چک الکترونیکی و مزایای استفاده از چک الکترونیکی آشنا شویم.
چک الکترونیکی
چک الکترونیکی به‌عنوان یک روش پرداخت آنلاین از طریق اینترنت یا شبکه‌های دیگر طراحی شده است که مشابه چک‌های کاغذی عمل می‌کند؛ اما کاملاً دیجیتال است. در واقع، این نوع چک، جایگزینی مطمئن‌تر و مؤثرتر برای چک‌های کاغذی و فیزیکی محسوب می‌شود. چک الکترونیکی برای تأیید و اجرا، به یک بستر امن نیاز دارد که سامانه چکاد بانک مرکزی، این بستر امن را برای کاربران فراهم کرده است. سه بانک صادرات، پارسیان و تجارت به سامانه چکاد متصل هستند.
مزایای استفاده از چک الکترونیکی
مزایای استفاده از چک الکترونیکی به شرح زیر است:
۱. کاهش خطر تقلب و جعل: چک الکترونیکی با امکانات امنیتی مانند احراز هویت چندعاملی و امضای دیجیتال می‌تواند از جعل و تحریف جلوگیری کند. این مزیت باعث می‌شود که چک‌های الکترونیکی نسبت به چک‌های کاغذی ایمن‌تر باشند.
۲. حذف نیاز به ارسال نسخه فیزیکی: در پردازش چک الکترونیکی، نیازی به حمل چک‌های کاغذی نیست. این امر باعث می‌شود که خطر گم‌شدن یا دزدیده‌شدن چک‌ها به حداقل برسد.
۳. سرعت در پردازش و ثبت: چک‌های الکترونیکی با سرعت بیشتری نسبت به چک‌های کاغذی پردازش می‌شوند. این سرعت باعث افزایش بهره‌وری در معاملات تجاری می‌شود.
۴. حذف نگرانی از ثبت در سامانه: سامانه‌های مدیریت چک الکترونیکی، مشکلات مربوط به ثبت چک‌ها را به حداقل می‌رساند و مشتریان به‌راحتی می‌توانند از این سرویس استفاده کنند.
۵. محیط زیست و پایداری: استفاده از چک‌های الکترونیکی به کاهش مصرف کاغذ و در نتیجه حفاظت از محیط زیست کمک می‌کند.
سامانه چک امن دیجیتال یا چکاد
سامانه چک امن دیجیتال به‌منظور امنیت بیشتر در پردازش چک‌های الکترونیکی توسط بانک‌ها توسعه داده شده است. این سامانه امکان ارسال، تأیید و پردازش چک‌های الکترونیکی را با سرعت بالا و به‌صورت آنلاین فراهم می‌کند. این سامانه امکان انجام فرآیندهای مختلف مرتبط با چک‌های الکترونیکی را فراهم می‌کند و به مشتریان بانک‌ها اجازه می‌دهد از این نوع پرداخت استفاده کنند.
به‌طور کلی، سامانه چکاد به افرادی که قصد صدور چک الکترونیکی دارند، امکان ورود به سامانه و وارد کردن اطلاعات مرتبط با چک را می‌دهد. از طرف دیگر، افرادی که چک الکترونیکی را دریافت کرده‌اند و قصد تأیید یا نقد کردن آن را دارند نیز می‌توانند از این سامانه استفاده کنند.
مشتریان پس از ورود به سامانه، ابتدا باید اطلاعات مربوط به چک الکترونیکی خود را وارد کنند. اگر شما فرد صادرکننده چک هستید، باید اطلاعات مربوط به صدور چک را به دقت وارد کنید. به همین ترتیب، دریافت‌کننده چک هم برای تأیید یا نقد کردن چک، باید اطلاعات لازم را وارد کند.
این کار باعث می‌شود که فرآیند نقد چک‌های دیجیتال به‌صورت سریع و بدون مشکل انجام شود. به این ترتیب، مشتریانی که از چک‌های دیجیتال در تعاملات خود استفاده می‌کنند، می‌توانند با مراجعه به سامانه چک امن دیجیتال، به سادگی و به‌صورت آنلاین، فرآیندهای مختلف مربوط به چک‌های خود را انجام دهند.
مزایای سامانه چکاد
سامانه چک امن چکاد باعث افزایش سرعت پردازش و ثبت چک‌های الکترونیکی می‌شود که در نهایت به افزایش بهره‌وری و کاهش زمان معاملات منجر می‌شود. با استفاده از این سامانه، کسب‌وکارها می‌توانند سرویس‌های مختلفی را فعال‌سازی کنند و مشتریان خود را بهتر خدمت‌رسانی کنند. سامانه چک امن دیجیتال همچنین امکان صدور چک‌های دیجیتالی و انتقال آن‌ها بین بانک‌ها را نیز به سادگی فراهم می‌کند.
مزایای استفاده از این سامانه در یک نگاه به شرح زیر است:
• ثبت و پردازش چک‌های الکترونیکی با سرعت بالا
• عدم نیاز به ارسال نسخه فیزیکی چک
• حل مشکلات ثبت چک در سامانه پیچک
• امکان درخواست دسته‌چک، صدور چک دیجیتالی، وصول درون‌بانکی و بین‌بانکی چک
• امکان انتقال چک، ضمانت چک دیجیتالی و ابطال و مسدودی چک
امکانات سامانه چکاد
امکانات سامانه چک امن دیجیتال شامل موارد زیر می‌شود:
۱. درخواست صدور چک الکترونیکی: کاربران می‌توانند از طریق این سامانه درخواست صدور چک الکترونیکی را انجام دهند.
۲. صدور چک دیجیتال و انتقال آن: کاربران می‌توانند چک‌های دیجیتال را صادر و به‌صورت آنلاین انتقال دهند.
۳. استعلام چک صیاد: متقاضیان می‌توانند به سه روش از جمله از طریق پیامک، سامانه صیاد یا نصب اپلیکیشن ساد ۲۴، برای استعلام چک‌ها اقدام کنند.
۴. وصول درون بانکی و بین بانکی چک الکترونیکی: کاربران امکان وصول چک‌های الکترونیکی را داخل بانک خود یا بین بانک‌ها دارند.
۵. ضمانت چک دیجیتال: این سامانه امکان ضمانت چک‌های دیجیتال را برای کاربران فراهم می‌کند.
۶. ابطال و مسدودی چک الکترونیکی: کاربران امکان ابطال و مسدودسازی چک‌های الکترونیکی را از طریق این سامانه دارند.
۷. کارتابل مشاهده چک‌های دیجیتال دریافت شده: کاربران می‌توانند چک‌های دیجیتال دریافتی خود را در کارتابل‌شان مشاهده کنند.
۸. استعلام چک برگشتی صیادی: امکان استعلام چک‌های برگشتی صیادی از طریق سایت بانک مرکزی، نصب برنامه ساد ۲۴ یا ارسال کد صیادی چک به سرشماره ۷۰۱۷۰۱ وجود دارد.
نحوه فعال‌سازی سامانه چک امن دیجیتال
برای استفاده از سامانه چکاد، مشتریان ابتدا باید برنامه هامون را بر روی تلفن همراه خود نصب کرده و امضای الکترونیکی خود را ثبت کنند. سپس اپلیکیشن بانک مرتبط با حساب جاری خود را بر روی موبایل نصب کنند و سامانه چکاد را فعال نمایند.
برای افرادی که قصد دارند از خدمات مرتبط با صدور، ثبت، تأیید، انتقال و دریافت وجه چک الکترونیکی استفاده کنند، نحوه ورود به سامانه چکاد بانک مرکزی به دو روش زیر فراهم شده است:
ورود به سایت برنامه چک امن دیجیتال چکاد از طریق برنامه موبایل
اولین گزینه برای ورود به سامانه از طریق برنامه موبایل این است. در این روش متقاضی با مراجعه به وب‌سایت بانکی که در آن حساب جاری دارد، اقدام به دانلود برنامه موبایل آن بانک می‌نماید. پس از دانلود و نصب برنامه بر روی گوشی موبایل، با استفاده از نام کاربری و کلمه عبوری که در هنگام ثبت‌نام دریافت کرده است، می‌تواند وارد سامانه شود.
ورود به سایت برنامه چک امن دیجیتال چکاد از طریق سایت بانک
برای ورود به سامانه از طریق سایت بانک، افرادی که حساب جاری در آن بانک دارند، باید به وب‌سایت بانک مراجعه کنند. از قسمت خدمات الکترونیکی بانک و با استفاده از گزینه همراه بانک یا نسخه وب همراه بانک (بسته به بانک)، می‌توانند به صفحه ورود به برنامه چک امن دیجیتال چکاد دسترسی پیدا کنند. لطفاً به‌یاد داشته باشید که این گزینه در بعضی از بانک‌ها، مانند بانک صادرات، در دسترس است و برخی دیگر از بانک‌ها، نسخه موبایلی همراه بانک را ارائه می‌دهند.
دریافت چک الکترونیک از سامانه چکاد
پس از ورود به سامانه، شما به‌عنوان متقاضی می‌توانید چک‌های الکترونیکی خود را ثبت کنید. برای این کار، می‌توانید از طریق اپلیکیشن‌های معتبر پرداخت موبایل یا سایت بانکی خود، نسبت به ثبت اطلاعات مرتبط با چک (صدور، ثبت، تأیید و نقد چک‌ها) اقدام کنید.
با انتخاب گزینه “درخواست صدور دسته‌چک دیجیتال”، شما می‌توانید با انتخاب شماره حساب جاری خود و تعیین تعداد برگه دسته‌چک، یک پیامک حاوی رمز یک‌بار مصرف دریافت کرده و درخواست خود برای صدور دسته‌چک دیجیتال را به بانک موردنظر ارسال کنید. پس از پیروی از مراحل اداری و کنترل‌های مورد نیاز در شعبه افتتاح حساب، دسته‌چک دیجیتال برای شما صادر خواهد شد.
• مشاهده دسته‌چک‌های صادرشده و برگه‌های چک دیجیتال: شما می‌توانید با انتخاب گزینه “دریافت اطلاعات دسته‌چک” در همراه‌بانک، دسته‌چک‌های صادر شده و برگه‌های چک دیجیتال خود را مشاهده کنید. این اطلاعات شامل وضعیت چک‌ها (قابل صدور، مصرف‌شده، نقدشده یا باطل‌شده) نیز خواهد بود.
• صدور چک: برای صدور چک در همراه بانک، یکی از برگه‌های چک صادرنشده خود را انتخاب کرده و کد ملی گیرنده چک را وارد نمایید. سپس مبلغ چک، تاریخ سررسید و شرح صدور چک را وارد کنید و در ادامه امضای دیجیتال خود را از طریق برنامه هامون انجام دهید.
• مشاهده چک‌های دریافتی: برای دسترسی به این لیست، ابتدا امضای الکترونیکی خود را از طریق برنامه هامون ثبت کنید و سپس در همراه بانک لیست چک‌های دریافتی را مشاهده نمایید.
• انتقال چک دیجیتال: برای این کار، گزینه “انتقال” را انتخاب کرده و کد فردی که چک به او منتقل می‌شود را وارد نمایید. پس از ثبت امضای الکترونیکی، چک به فرد موردنظر منتقل و از کارتابل شما حذف خواهد شد.
• نقد کردن چک: برای نقد کردن یا واریز مبلغ چک به حساب خود، می‌توانید به شعبه مراجعه کنید یا از طریق همراه‌بانک به‌صورت غیرحضوری این عملیات را انجام دهید.
سخن پایانی
چک الکترونیکی به‌عنوان یک روش پرداخت دیجیتالی امن و مؤثر در دنیای امروز، جایگاه خود را تثبیت کرده است. با مزایایی نظیر امنیت و سرعت بالا، کاهش خطر تقلب و جعل، حذف نیاز به ارسال نسخه فیزیکی و کمک به حفظ محیط زیست، این نوع پرداخت به رشد و توسعه کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان کمک می‌کند. سامانه چکاد یا سامانه چک امن دیجیتال که توسط بانک مرکزی ایجاد شده است، بستر امنی را برای صدور، ثبت، تأیید و نقد کردن چک‌های الکترونیکی به وجود آورده است.
