چک رمزدار چیست؟و استعلام چک رمزدار به چه صورت است؟

چک یکی از ابداعات مهم بشر در زمینه اقتصاد است و از مهم‌ترین اوراق بهادار در اقتصاد هر کشوری به حساب می‌آید که در اکثر کشورها برای جابجایی مبالغ بزرگ از چک به جای پول استفاده می‌شود و نزدیک به 50 درصد معاملات در ایران توسط این سند تجاری انجام می‌شود. با تصویب قوانین جدید صدور چک و چالش‌هایی که انواع چک‌ها به وجود می‌آورند برخی از کشورها در صدد حذف آنها هستند.  در سلسه مقالات آموزشی ارائه شده توسط هلدینگ زرین پال در این بلاگ به اطلاعاتی در مورد چک رمزدار می‌پردازیم.

چک چیست؟

چک از انواع اوراق بهادار است که در برگیرنده دستور صادر شدن پول از سوی بانک یا از حساب خواهان است که اشخاص، شرکت و بانک‌هایی که معامله‌های تجارتی انجام می‌دهند، از آن بهره می‌برند. به طور کلی چک‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول چک‌هایی که توسط اشخاص صادر می‌شوند و دسته دوم چک‌هایی که توسط بانک صادر می‌شوند. چک عادی و چک تایید شده از انواع چک‌های صادر شده توسط اشخاص به شمار می‌روند. چک‌های رمزدار، چک‌های بانکی، چک مسافرتی و چک تضمین شده در دسته چک‌های صادر شده توسط بانک قرار می‌گیرند در این مقاله پس از توضیح مختصر انواع چک پرکاربرد به بررسی چک‌های رمزدار که توسط بانک صادر می‌شوند می‌پردازیم.

انواع چک

چک عادی

چک عادی چکی است که در زمان گشایش حساب جاری با تقاضای کتبی در اختیار مشتری قرار می‌گیرد تا با هر برگ آن مبالغی را به حساب خود یا دیگری منتقل کند. تنها تضمین این نوع چک‌ها اعتبار فرد صادر کننده است. با تصویب قانون جدید و صدور چک‌های صیادی از سال 1400 امکان استعلام چک‌ها فراهم شده است و امکان صدور چک بی محل بسیار کاهش یافته است.

چک تایید شده

طبق تعریف بند دوم ماده یک قانون صدور چک، چک تایید شده عبارت است از”چکی که اشخاص عهده بانک‌ها، به حساب جاری خود صادر و توسط بانک محال علیه، پرداخت وجه آن تایید می‌شود”. بنابراین، تفاوت این نوع چک با چک عادی این است که در چک‌های تاییدشده، تضمین پرداخت بیشتری وجود دارد، زیرا در این نوع چک ، بانک تایید می‌کند که به مقدار مبلغ درج شده در چک، شخص وجه نقد در حساب  دارد.

چک تضمین شده

چکی که توسط بانک به درخواست شخص صادر می‌شود که نیاز به دسته چک ندارد و پرداخت وجه توسط بانک تضمین می‌شود. حتی در صورت فوت شخص این نوع چک مسدود یا توقیف نمی‌شود و چک قابل وصول است. تفاوت چک تضمینی و چک تایید شده در این که چک تایید شده توسط فرد صادر می‌شود ولی چک تضمینی توسط بانک صادر می‌شود.

چک مسافرتی

همانطور که از نامش پیداست چک مسافرتی  برای افرادی که به خارج از کشور سفر می‌کنند صادر شده و قابلیت وصول در تمامی شعب بانک صادر کننده را دارد.

چک بانکی

یکی از انواع چک‌های صادر شده توسط بانک، چک بانکی می‌باشد که به تقاضای مشتری در وجه شخص حقیقی یا حقوقی صادر می‌شود. چک بانکی را می‌توان در کلیه شعب بانک‌های مختلف وصول کرد. برای صدور چک بانکی، شخص درخواست دهنده چک باید در بانک مقصد نیز حساب داشته باشد و مشخصات بانک و شماره حساب فرد در چک درج می‌شود. از مهم ترین مشکلات چک بانکی ، امنیت چک است. زیرا در وجه اشخاص صادر می‌شود پس در صورت مفقود شدن چک باید مفقودی را سریع به شعبه صادر کننده چک اطلاع داده و پیگیری های لازم را انجام دهید. در گذشته چک‌های بانکی، با پشت نویسی قابلیت انتقال به غیر را داشتند که با تصویب قانون در تاریخ 99/9/21 صدور چک در وجه عامل ممنوع اعلام شد.

چک صیادی چیست؟

چک صیادی جایگزین چک های قدیمی بوده که از اردیبهشت 1400 در تمام بانک‌ها صادر شده است. همه‌ی چک‌های صیادی به رنگ بنفش بوده و دارای شناسه 16 رقمی هستند که مهم ترین تمایز چک صیاد با چک‌های قدیمی همین کد می‌باشد که امکان استعلام حساب صادر کننده را در اختیار افراد قرار می‌دهد و عبارت”کارسازی این چک منوط به ثبت آن در سامانه صیاد است” در پایین آن درج شده است. در گذشته چک اعتبار زیادی نداشت و هر فرد با وجود چک برگشتی، باز هم می‌توانست دسته چک جدید دریافت کند و با هر مبلغی به صدور چک بی‌محل بپردازد. در دسته چک های صیادی هر فرد برای دریافت دسته چک باید حداقل دو سال حساب بانکی با بازده بالا داشته باشد و در صورتی که فرد؛ چک برگشتی داشته باشد تا زمانی که سوابق خود را پاک نکند امکان دریافت دسته چک صیادی نخواهد داشت.

چک بین بانکی یا رمزدار(Password-Protected Cheque)

یکی از انواع پرکاربرد چک، چک رمزدار است که توسط بانک صادر می‌شود. با توسعه و پیشرفت تکنولوژی بسیاری از تجار برای جابجایی پول نقد در معاملات خود از سیستم ساتنا و یا شماره شبا استفاده می‌کنند که بسیار ایمن‌تر است اما استفاده از این اسناد تجاری همچنان نیز پرطرفدار است. آنچه در مورد چک رمزدار حائز اهمیت است نحوه جابجایی و استفاده از آن است زیرا پول نقد محسوب شده که باید در صادر شدن آن، احتیاط به خرج داد. برای اطمینان بیشتر نسبت به کارگیری چک‌های بانکی، در بانک‌ها از دستگاه Uv که قابلیت تشخیص انواع پول و چک تقلبی را دارد استفاده می‌شود. صدور چک رمزدار رایگان نمی‌باشد و با دریافت کارمزد از درخواست کننده امکان‌پذیر می‌باشد.

بیشتر بخوانید: ساتنا چیست؟

مزایای چک بین بانکی

چک بین بانکی، چکی رمزدار است که بر اساس تقاضای مشتری صادر می‌شود و همانگونه که از نامش پیداست، از سوی یک بانک برای بانک دیگر صادر می‌شود. از مزیت‌های این نوع چک این است که بانک پرداخت آن را تضمین می‌کند، به همین دلیل است که در عقد قرارداد و خرید و فروش‌هایی که نیازمند تضمین وجه هستند کاربرد فراوان دارد. از مزایای دیگر چک بین بانکی این ست که در  صورت مفقود شدن، مشکلات چک‌های عادی را نخواهد داشت زیرا بانک امنیت این نوع چک را برعهده دارد. برای داشتن چک بین بانکی نیاز به داشتن دسته چک نیست و توسط بانک بر حسب مبلغ صادر می‌شود. ویژگی بارز چک بین بانکی این است که نمی‌توان مبلغ را به صورت نقد دریافت نمود و مبلغ تایپ شده روی برگه چک، به حساب متقاضی واریز می‌شود. از دیگر مزیت‌های چک رمزدار این است وقتی شخصی تقاضای صدور چک بین بانکی می‌کند قبل از دریافت چک از بانک، مبلغ از حساب وی کسر شده و سپس بانک چک رمزدار را صادر و تحویل می‌دهد.

قوانین چک رمزدار

مانند دیگر اسناد پولی، به دلیل حساسیت چک رمزدار و صدور آن قوانین و مقرراتی وجود دارد که هر ساله توسط بانک مرکزی به روز رسانی و صادر می‌شود. قوانینی که باید رعایت شود تا از تقلب و سوء استفاده در چک‌های رمزدار جلوگیری شود. در ادامه به بیان قوانین صدور چک رمزدار می‌پردازیم.

1. صدور چک رمزدار در وجه حامل ممکن نیست و برای صادر کردن چک باید متقاضی حقیقی یا حقوقی وجود داشته باشد.
2. مبلغ چک‌ها نباید به صورت دست نویس درج شود بلکه باید به صورت چاپی توسط ماشین نویس بانک، روی چک درج شود تا اعتبار قانونی پیدا کند.
3. متقاضی درخواست کننده صدور چک رمزدار باید فرمی که شامل اثر انگشت و امضاء شخص می‌باشد را پر کند.
4. بعد از دریافت حواله، مشخصات کامل دریافت کننده چک ثبت گردد و در سندهای مربوطه امضا و اثر انگشت درج شود.
5. وصول چک‌های بانکی در روزهای کاری تا ساعت 13 انجام می‌شود.

تفاوت چک رمزدار و چک بانکی

علی رغم مشابهت‌های زیاد چک بانکی و رمزدار، تفاوت‌های هم بین این دو نوع چک وجود دارد که در این بخش به صورت موردی بیان شده است.

• چک بانکی در تمامی شعب یک بانک امکان وصول دارد اما چک رمزدار فقط در بانک و شعبه‌ای که رمز برای آن صادر شده است قابلیت وصول دارد.
• امنیت چک بین بانکی خیلی بیشتر است. زیرا تضمین پرداخت مبلغ چک در این نوع چک‌ها توسط بانک انجام می‌شود و در صورت مفقود شدن این نوع چک ، فرد با اطلاع دادن به بانک می‌تواند آن را باطل کند.
• چک بانکی قابلیت دریافت به صورت نقد دارد اما موجودی چک بین بانکی فقط به حساب بانکی فرد دریافت کننده واریز می‌گردد.

بیشتر بخوانید: تراکنش مالی چیست؟

ابطال چک رمزدار چگونه است؟

برای باطل کردن چک رمزدار ، باید فرد با در دست داشتن چک به بانک مقصد (بانکی که چک در وجه آن صادر شده است) مراجعه کند و پشت چک توسط بانک مهر شده و ثبت شود که هیچ عملیلاتی بر بروی چک انجام نشده است، سپس مبلغ به حساب اصلی عودت داده می‌شود.

استعلام چک رمزدار (چک رمزدار تقلبی)

برای مطمئن شدن از تقلبی نبودن چک رمزدار از بانک صادر کننده استعلام گرفته و شماره سریال و سری چک توسط بانک چک شود.

سخن پایانی

به دلیل کاربرد بسیار زیاد چک در  معاملات کوچک و بزرگ مالی، دانستن اطلاعات در این حوزه برای امنیت مراودات تجاری  بر همگان واجب است. زیرا افراد همواره در طول زندگی با معاملات در حوزه‌های مختلف چون املاک و یا خرید و فروش مواد اولیه و … که با صدور چک‌های رمزدار انجام می‌شوند سر و کار دارند. لذا در این مقاله به بررسی انواع چک و تفاوت‌های چک رمزدار و چک بانکی و قوانین مربوط به صدور چک پرداخته شد امید است که مورد استفاده قرار گیرد.