مالیات بر گردش حساب چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟ مالیات تراکنش‌های بانکی چگونه است؟ کدام تراکنش‌ها مشمول مالیات می‌شوند و کدام‌ها معاف از مالیات هستند؟ اصطلاح تراکنش مشکوک به چه نوع از تراکنش‌هایی اطلاق می‌شود؟ این‌ها تنها چند نمونه از ده‌ها سوالی است که در رابطه با مالیات بر گردش حساب ذهن بسیاری از افراد را به خود مشغول کرده است. ما در این مقاله قصد داریم به زبانی ساده و واضح مالیات بر گردش حساب و مالیات تراکنش‌های مختلف بانکی را برای‌تان توضیح دهیم تا یک‌بار و برای همیشه با این مفاهیم آشنایی لازم و کافی را پیدا کنید. یکی از مالیات‌هایی که دولت از شهروندان خود می‌گیرد و در چند وقت گذشته سروصدای زیادی را در حوزه رسانه‌ای برپا کرده است، مالیات بر گردش حساب و مالیات بر حساب‌ها و تراکنش‌های بانکی است. بنابراین باید با مفاهیم مرتبط با مالیات بر گردش حساب آشنایی داشته باشیم.
مالیات تراکنش بانکی چیست؟
در سال‌های اخیر محدودیت‌های متعددی برای اخذ مالیات تراکنش‌های بانکی وجود داشته است. یکی از اهداف مقامات مالیاتی یک کشور اخذ مالیات بر فروش یا تراکنش‌های بانکی است. بر این اساس، مؤدی مالیات بر ارزش افزوده باید اظهارنامه مالیاتی تهیه و در زمان توافق شده به سازمان امور مالیاتی کشور تسلیم کند.
اگر تراکنش‌های بانکی شما مشکوک ثبت شود و سابقه مالیاتی نداشته باشید، حساب بانکی شما معمولاً توسط مقامات مالیاتی کشور حسابرسی می‌شود. بر این اساس بخشنامه‌ای در خصوص افشای ضوابط و شرایط اصلی این مالیات و راستی آزمایی عملیات بانکی صادر می‌شود. بنابراین باید ارتباط دو طرفه بین بانک و سازمان مالیاتی کشور وجود داشته باشد.
درگاه‌های بانکی و دستگاه‌های پوز نیز رصد شده و تمامی‌تراکنش‌ها ثبت می‌شوند. در هر تراکنشی که بر روی حساب بانکی شما انجام می‌شود، اعم از واریز وجه، برداشت وجه، اعلام موجودی، گردش حساب و پرداخت قبوض و استفاده از خدمات بانکی، مقداری از وجه مورد معامله توسط بانک و سازمان امور مالیاتی کشور به عنوان مالیات و در ازای ارائه خدمات بانکی از حساب شما کسر می‌شود.
این نوع مالیات، مالیات بر گردش حساب و مالیات تراکنش بانکی نام دارد و مقدار آن با توجه به مقدار گردش حساب و میزان وجه مورد معامله در همان تراکنش، از حساب بانکی شهروندان کسر می‌شود. مالیات‌ها به‌منظور ارائه خدمات از سوی نهادهای حکومتی به شهروندان از حساب آن‌ها (اعم از حقیقی و حقوقی) کسر می‌شود.
برای مثال، فرض کنید یک فروشگاه اینترنتی دارید و در ازای خدمات و محصولات خود، از مشتریان هزینه‌ای دریافت می‌کنید. برای دریافت هزینه محصولات خود از مشتریان به یک درگاه بانکی مانند درگاه پرداخت اینترنتی زرین‌پال نیاز دارید. در این حالت، در تراکنش‌های بانکی برای پرداخت هزینه محصولات شما، مالیات‌ها از حساب شما کسر می‌شوند.
تراکنش بانکی مشکوک چیست؟
بیشتر بخوانید:کد مالیاتی چیست و چگونه کد مالیاتی بگیریم؟
میزان دارایی‌هایی که شما در حساب‌های بانکی خود دارید برای سازمان امور مالیاتی کشور مهم نیست و مورد توجه قرار نمی‌گیرد؛ اما زمانی که تراکنشی را از آن حساب انجام می‌دهید، به عنوان مثال مبلغی را وارد حساب کرده یا از آن خارج می‌کنید، سازمان امور مالیاتی کشور وارد عمل شده و مالیات تراکنش بانکی را از حساب شما کسر می‌کند.
در این تراکنش‌های بانکی که مشکوک به‌نظر می‌رسند نیز توسط این سازمان بررسی می‌شوند تا مشخص شود که آیا تراکنش مشمول مالیات است یا خیر. زیرا در قانون مالیات بر گردش حساب برخی از تراکنش‌ها معاف از مالیات هستند و برخی دیگر خیر.
برای درک بهتر تراکنش‌های مشکوک از نظر سازمان امور مالیاتی، بهتر است ابتدا با تراکنش‌های سالم و بدون مشکل آشنا شویم. یک تراکنش بی‌مشکل در یکی از دسته‌های زیر قرار می‌گیرد:
- گردش حساب بانکی برای دریافت وام و تسهیلات
- تراکنش بانکی و گردش حساب بانکی حاصل از امور کشاورزی
- تراکنش بانکی که ناشی از درآمدهای معاف از مالیات هستند
- گردش مالی حاصل از امور ارث، نذر، حبس و وقف
- گردش بانکی حاصل از منابع درآمدی، حقوق، دستمزد و اجاره
بررسی تراکنش‌های بانکی یکی از روش‌هایی است که توسط سازمان امور مالیاتی کشور برای اطمینان از صحت اظهارنامه‌های مالیاتی استفاده می‌شود. علاوه بر این، به طور کلی پذیرفته شده است که سازمان مالیاتی کشور قدرت بررسی تراکنش‌های بانکی را برای هرگونه فعالیت مشکوک دارد.
تراکنش‌های بانکی افراد فاقد پرونده مالیاتی نیز در این زمینه به عنوان یکی از کارهایی که انجام می‌شود، مورد بررسی قرار می‌گیرد. بانک‌ها موظف‌اند تراکنش‌های مشکوک روی حساب‌های بانکی را مورد بررسی قرار داده و به سازمان امور مالیاتی کشور تسلیم کنند.
مشمولین مالیات تراکنش‌های بانکی؛ نحوه محاسبه میزان مالیات بر تراکنش بانکی سالیانه
مهمترین سوالی که پس از شناسایی مشمولان مالیات بر گردش حساب بانکی مطرح می‌شود نحوه محاسبه گردش حساب است. در این خصوص ماده ۱۳۱ مالیات‌های مستقیم مطرح می‌شود. بر اساس ماده ۱۳۱ مالیات‌های مستقیم، محاسبه مالیات بر گردش حساب سالیانه را می‌توان به صورت زیر تعریف کرد:
• ۱۵ درصد کل درآمد به ازای درآمدهای تا سقف ۵۰ میلیون تومان
• ۲۰ درصد کل درآمد به ازای درآمدهای بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان
• ۲۵ درصد از کل درآمد به‌ازای درآمدهای بالای ۱۰۰ میلیون تومان
مالیات بر گردش حساب بالای ۵۰۰ میلیون تومان در سال
گردش حساب بانکی دارای سقف مجاز است و اگر شخصی حقیقی یا حقوقی از این سقف تحاوز کند، باید مدارک خود را مستند کرده و تسلیم بانک کند. وی در این مدارک باید علت تراکنش بانکی و گردش حساب بالای خود را توضیح داده و بانک را قانع کند، در غیر این صورت سازمان امور مالیاتی وارد عمل شده و صحت و سقم تراکنش‌های انجم شده از حساب مذکور را بررسی می‌کند.
هدف دولت از انجام این کار کنترل بازار، تنظیم مالیات افزایش درآمد برای تأمین بودجه و تغییر قیمت‌ها به منظور کنترل عرضه و تقاضا است. این مالیات‌های اخذشده در مصارفی مانند احداث راه‌ها، حمل و نقل عمومی، سرویس‌های بهداشتی، سیستم‌های حقوقی، امنیت عمومی، آموزش، سیستم‌های سلامت، نظامی، تحقیقات علمی، فرهنگ و هنر، کارهای عمومی، توزیع، جمع‌آوری داده‌ها، بیمه عمومی و فعالیت‌های اقتصادی خود دولت خرج می‌شود.
در ارتباط با حساب‌هایی که بیش از ۵۰۰ میلیون تومان تراکنش و گردش حساب داشته‌اند، بانک مرتبط با ارسال پیامک و تماس تلفنی درخواست ارائه مدارک و مستندات می‌کند و شخص باید در کمتر از ۱ ماه آنده مستندات خواسته شده را تسلیم بانک کند. در غیر این صورت، حساب مذکور معلق و مسدود خواهد شد.
در بخشنامه شماره ۱۶/۹۹/۲۰۰ اطلاعات کاملی در مورد نحوه بررسی و رسیدگی به تراکنش‌ها ارائه شده است. طبق این بخشنامه تراکنش‌های مشمول مالیات و تراکنش‌های معاف از مالیت از هم تفکیک شده‌اند. معاملات و تراکنش‌هایی که جنبه درآمدزایی و سودآوری ندارند معاف از مالیت شناخته می‌شوند. در این بخشنامه همچنین میزان مالیات پرداختی به ازای تراکنش‌های مختلف نیز مشخص شده است.
بر اساس ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم، در صورتی که تراکنش‌های بانکی بالای ۵۰۰ میلیون تومان در حکم درآمد و سود حاصل از فعالیت اقتصادی باشد، بر اساس نرخ ماده ۱۰۵ ق.م.م با فرمول ۲۵ درصد محاسبه و از حساب شخص مذکور کسر می‌شود.
سقف گردش حساب برای مالیات
سقف تراکنش بانکی و سقف گردش حساب اشخاص حقیقی بازنشسته تا ۲۰ میلیارد ریال، مستمری بگیر تا ۱۰ میلیارد ریال و افراد بیکار تا ۵ میلیارد ریال از سوی سازمان و اداره امور مالیاتی کشور مشخص و وضع شده است. در صورت تجاوز از این سقف، باید مدارک و مستندات مربوطه به بانگ مرتبط ارائه شده و ماهیت تراکنش‌ها از سوی بانک مورد بررسی قرار بگیرد.
طبقه بندی تراکنش‌های بانکی؛ کدام تراکنش‌های بانکی معاف از مالیات است؟
بیشتر بخوانید:مالیات دستگاه کارتخوان چقدر است؟
تراکنش‌های بانکی معاف از مالیات در یکی از دسته‌های زیر قرار می‌گیرند:
• تراکنش‌های با ماهیت درآمدی که در محاسبه مالیات در سال مربوطه منظور شده‌اند.
• تراکنش‌های با ماهیت درآمدی با نرخ صفر و یا معاف از مالیات؛ مانند درآمد حاصل از کشاورزی یا وقف، نذورات، ارثیه و غیره
• تراکنش‌های با ماهیت غیردرآمدی
تراکنش‌های با ماهیت غیردرآمدی خود شامل موارد زیر هستند:
- تراکنش‌های بانکی مربوط به اعضای هیئت‌مدیره و سهام‌داران اشخاص حقوقی.
- دریافت و پرداخت مربوط به حق شارژ.
- دریافت و پرداخت به حساب بستگان.
- واریزهای مربوط به مخارج روزمره زندگی.
- تسهیلات بانکی.
- سود بانکی دریافتی.
- انتقال وجه بین حساب‌های یک شخص.
- انتقال وجه بین حساب‌های شرکا در مشاغل مشارکتی.
- تنخواه‌های واریزی به حساب اشخاص توسط کارفرما با تأیید کارفرمای ذی‌ربط.
- دریافت‌ها و پرداخت‌های سهام‌داران و اعضای هیئت‌مدیره اشخاص حقوقی؛ مشروط بر آنکه طرف مقابل آن در دفاتر شخص حقوقی منظور شود.
- قرض و ودیعه دریافتی و پرداختی.
- وجوه دریافتی ناشی از جبران خسارت.
- انتقال وجه بین حساب‌های بانکی اشخاص در صورتی‌که با درآمد شخص مرتبط نباشد.
- مبالغ دریافتی و پرداختی اشخاص به‌عنوان واسطه با توجه به نوع کسب‌وکار اشخاص حقیقی.
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم شما را با مفهوم مالیات بر گردش حساب و مالیات بر تراکنش‌های بانکی آشنا کنیم. متوجه شدیم که تراکنش‌های بانکی خود به چند دسته مختلف تقسیم می‌شوند. برخی از این دسته‌ها بر اساس اعلام ساازمان امور مالیاتی کشور معاف از پرداخت مالیات هستند و برخی از تراکنش‌ها و گردش حساب‌های دیگر، باید مالیات بر گردش حساب خود را طبق مقررات پرداخت کنند.
بر این اساس، برای درآمدهای تا سقف ۵۰ میلیون تومان، شخص باید ۱۵ درصد از درآمد خود را به‌عنوان مالیات پرداخت کند. این درصد برای درآمدهای بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان به ۲۰ درصد و برای درآمدهای بالای ۱۰۰ میلیون تومان به عدد ۲۵ درصد می‌رسد. به عنوان مثال اگر شخصی دارای درآمد ماهانه ۸۰ میلیون تومان است، باید مبلغ ۱۶ میلیون تومان را به‌عنوان مالیات پرداخت کند.
