مالیات بخش قابل توجهی از منابع مالی مورد نیاز دولت را تأمین می کند و در نتیجه قوانینی برای اطمینان از دریافت این منابع به طور منظم تعریف و وضع شده است تا مؤدیان به درستی به تعهدات خود عمل کرده و مالیات خود را پرداخت کنند. نهادهای سیاست گذار جرایم مالیاتی را به عنوان پاسخی احتمالی به نقض این قوانین در نظر گرفته اند.
به همین دلیل، جرایم مالیاتی مختلفی مورد توجه قرار گرفته است، زیرا تأخیر یا عدم پرداخت مالیات مؤدیان منجر به کمبود منابع مورد نیاز دولت و ایجاد مشکلات متعددی می شود.
جرایم از هر نوعی مشمول مالیات نمی شوند. بخشودگی جرایم اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی که مقتضیات خاص خود را دارد نیز مورد توجه قانون گذار قرار گرفته است. علاوه بر این، شدت جرایم مالیاتی متفاوت است و برای هر موضوعی که مشمول مقررات مختلف قانونی باشد، متفاوت می باشد. در این مقاله با ما همراه باشید تا در مورد انواع مختلف جرایم مالیاتی صحبت کرده و الزامات بخشودگی آنها را برایتان شرح دهیم.
جرایم مالیاتی چیست؟
برای پاسخ به این سؤال که جرایم مالیاتی چیست، باید بگوییم که جرایم انواع مختلفی دارند و دولت از آن به عنوان اهرم فشاری برای مشمولان این مالیات استفاده می کند. هم اشخاص حقیقی و هم اشخاص حقوقی باید مالیات بر درآمد حاصل از فعالیت های اقتصادی خود را پرداخت کنند. جرایم مالیاتی را می‌توان به جرایمی که توسط صاحبان مشاغل یا شرکت هایی که به تعهدات مالیاتی خود عمل نمی کنند، نسبت داد.
سازمان امور مالیاتی تعهداتی را در مهلت های مقرر برای مؤدیان تعیین کرده است که در صورت عدم رعایت آنها، مؤدی مجبور به پرداخت اصل مالیات و همچنین جریمه آن خواهد بود.
جرایم مالیاتی را می توان به موارد دیگری مانند کتمان کردن درآمد یک فرد از فعالیت اقتصادی خود، برآورد هزینه های غیرواقعی یا عدم تسلیم به موقع اظهارنامه مالیاتی که منجر به از دست دادن کلیه مزایا و معافیت های مالیاتی می شود، مرتبط دانست.
کلیه مؤدیان باید اظهارنامه مالیاتی خود را ثبت و ارسال کنند. همچنین همه مشمولین مالیات باید مالیات خود را پرداخت کرده و در صورت وجود مالیات معوقه، آن را تسویه کنند. در غیر این صورت، پای جرایم مالیاتی به میان می‌آید.
بیشتر بخوانید: کد مالیاتی چیست و چگونه کد مالیاتی بگیریم؟
انواع جرایم مالیاتی و میزان هر یک
انواع مختلف مالیات و اقداماتی که مالیات دهندگان واقعی و قانونی که ملزم به پرداخت مالیات هستند، باید بر اساس گروه بندی مشاغل مالیاتی در اظهارنامه مالیاتی خود انجام دهند، منجر به انواع جرایم مالیاتی مختلفی شده که قانون مالیات های مستقیم پیش بینی کرده است.
۱. جریمه مالیات بر ارزش افزوده
طبق ماده ۲۲ قانون ارزش افزوده، مالیات بر ارزش افزوده باید هر سه ماه یکبار به صورت دوره ای پرداخت شود که به مؤدی فرصت پرداخت تا ۱۵ روز پس از هر دوره هم داده می‌شود. در غیر این صورت جریمه مالیات بر ارزش اعمال خواهد شد. مجازات های این ماده به شرح زیر است:
- مؤدیانی که در مهلت مقرر نسبت به ثبت اظهارنامه مالیاتی خود اقدام نکنند، مشمول جریمه ای معادل (۷۵%) مالیات معوقه تا زمان ثبت اظهارنامه مالیاتی خواهند بود.
- جریمه ای معادل یک برابر مالیات بدهی در صورت عدم صدور فاکتور در نظر گرفته می شود.
- در صورت عدم درج صحیح قیمت کالا در فاکتور، مبلغ یک برابر مابه‌التفاوت مالیات متعلق جریمه اعمال می شود.
- در صورت عدم تکمیل و درج اطلاعات صورتحساب مطابق با نمونه اعلامی، جریمه ای معادل بیست و پنج درصد (25%) مالیات متعلق تعیین خواهد شد.
- عدم تسلیم اظهارنامه از تاریخ ثبت یا شناسایی به بعد، جریمه ای معادل پنجاه درصد (50%) مالیات متعلق را شامل می شود.
- در صورت عدم ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک حسب مورد معادل بیست و پنج درصد (25%) مالیات متعلق جریمه اعمال می شود.
۲. جریمه اظهارنامه مالیاتی
عدم تسلیم اظهارنامه در مهلت مقرر یکی دیگر از تخلف‌های مالیاتی است و طبق ماده ۱۹۲ قانون مالیات های مستقیم مشمول جریمه غیرقابل بخشودگی معادل ۳۰ درصد مالیات معوق برای اشخاص حقوقی و ۱۰ درصد جریمه نقدی برای اشخاص حقیقی است.
۳. جریمه درآمدهای گزارش نشده و هزینه های غیرواقعی
طبق ماده ۱۹۲ قانون مالیات های مستقیم، مؤدیانی که درآمد خود را کتمان کرده و هزینه های غیرواقعی را در اظهارنامه خود قید کنند، مشمول جریمه غیرقابل بخشش معادل ۳۰ درصد مالیات متعلق برای اشخاص حقوقی و جریمه نقدی ۱۰ درصدی برای اشخاص حقیقی خواهند بود.
۴. جریمه مالیات عملکرد
اشخاص حقیقی و حقوقی که مالیات عملکرد را به موقع پرداخت نکنند، مشمول جریمه نقدی به میزان ۲.۵ درصد به ازای هر ماه تأخیر حسب ماده ۱۹۰ قانون مالیات های مستقیم می شوند.
۵. جریمه عدم ارائه ترازنامه و صورت سود و زیان
مؤدی در صورت عدم تسلیم ترازنامه یا حساب سود و زیان یا دفاتر خود، حسب ماده ۱۹۳ قانون مالیات های مستقیم مشمول جریمه ای معادل ۲۰ درصد مالیات هر یک از موارد مذکور خواهد بود.
جرایم غیر قابل بخشش مالیاتی
قوانین حاکم بر مالیات، بخشودگی جرایم مالیاتی را پیش بینی کرده و فهرستی از جرائم قابل بخشش و غیر قابل بخشش را در نظر گرفته اند. در این خصوص ماده ۱۹۱ قانون مالیات های مستقیم تصریح می کند:
• «تمام یا قسمتی از جرایم مندرج در این قانون با توجه به درخواست مؤدی بنا به دلایل ذکر شده او مبنی بر عمدی نبودن عدم انجام تکالیف مقرر و با در نظر گرفتن سوابق مالیاتی مؤدی و حسن حساب او بر اساس تشخیص و تصویب سازمان امور مالیاتی کشور می تواند بخشیده شود.»
• در این ماده آمده است: در صورتی که مؤدی بتواند به سازمان امور مالیاتی ثابت کند که تأخیر پرداخت مالیات مقرر و عدم انجام وظایف خود، عمدی نبوده است و سابقه خوبی در پرداخت مالیات‌های گذشته داشته باشد و سازمان نیز با درخواست بخشودگی موافقت کند، بخشودگی مالیاتی فرد را شامل خواهد شد. همانطور که در ماده ۱۹۲ قانون مالیات های مستقیم آمده است؛ جرایمی وجود دارد که قابل بخشودگی نیستند، مانند:
- جرایم ناشی از کتمان درآمد در اظهارنامه مالیاتی
- جرایم ناشی از اعلام هزینه های غیر واقعی در اظهارنامه مالیاتی
- جرایم عدم تکمیل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی در زمان ثبت نام اظهار نامه مالیاتی
بیشتر بخوانید:مالیات دستگاه کارتخوان چقدر است و چگونه باید پرداخت شود؟
بخشنامه بخشودگی جرایم مالیاتی1401
یکی از راه هایی که دولت تلاش می کند مؤدیان را وادار به پرداخت به موقع مالیات و دریافت مالیات معوقه کند، ارائه بخشش مالیاتی و عفو افرادی است که مرتکب جرایم مالیاتی شده اند. به عنوان مثال، سازمان امور مالیاتی بخشنامه ای را در سال ۱۳۹۹ منتشر کرد که به مشاغل آسیب دیده از کرونا اجازه بخشودگی جرایم مالیاتی خود را داد.
طبق ماده ۱۹۰ قانون مالیات های مستقیم، برای پرداخت مالیات عملکرد قبل از تاریخ سررسید مقرر، پاداشی معادل یک درصد مبلغ پرداختی تعیین می شود که از مالیات مربوط به همان عملکرد کسر می گردد.»
همچنین در ماده ۱۸۹ قانون مالیات های مستقیم، پاداش مالیات برای اشخاص حقوقی و حقیقی تعیین شده که ترازنامه و حساب سود و زیان و دفاتر و اسناد آنها برای سه سال متوالی پذیرفته شده باشد و مالیات هر سال به موقع پرداخت شده باشد. این پاداش معادل پنج درصد اصل مالیات سه سال است.
سازمان امور مالیاتی این فرصت را برای مؤدیان دارای سوابق خوب فراهم کرده است تا با ارائه مدارک عمدی نبودن عدم پرداخت مالیات و عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی، مشمول بخشودگی شوند.
طبق ماده ۱۹۱ قانون مالیات های مستقیم، همه یا قسمتی از جرایم در صورت اثبات عمدی نبودن عدم پرداخت مالیات در موعد مقرر و با تشخیص و تأیید سازمان امور مالیاتی کشور قابل بخشش است.
طبق ماده ۱۶۷ قانون مالیات های مستقیم، وزارت امور اقتصادی و دارایی یا سازمان امور مالیاتی کشور می تواند برای مؤدیانی که قادر به پرداخت بدهی مالیاتی اعم از اصل و جریمه خود نیستند، امکان پرداخت اقساطی را فراهم آورد. بدین ترتیب مؤدی باید از تاریخ ابلاغ مالیات قطعی به مدت سه سال، به طور اقساطی بدهی و جریمه خود را پرداخت کند.
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم در مورد جرایم مالیاتی صحبت کرده و هر آنچه باید در این باره بدانید را برایتان شرح دادیم. دریافتیم که جرایم چه هستند و در چه صورتی مؤدی، جریمه خواهد شد. همچنین متوجه شدیم که در صورت عمدی نبودن عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی و عدم پرداخت مالیات، مؤدی می تواند مشمول بخشودگی شود. امیدواریم این مقاله برایتان مفید بوده باشد و توانسته باشید با مطالب ارائه شده، به سؤالات شما پاسخ دهیم. از اینکه تا انتهای مقاله با ما همراه بودید، از شما متشکریم.
