دنیا در حال حرکت به سمت جوامع بدون پول نقد

از دیرباز تاکنون، پول نقد یکی از اصلی‌ترین روش‌های پرداخت محسوب می‌شود. اما با ورود به دنیای اینترنت دیگر هیچ چیز شبیه گذشته نیست. اینترنت و دنیای مجازی انقلاب عظیمی در روش‌های پرداخت به وجود آورده‌اند. این روش‌های تحول‌آفرین منجر به شکل‌گیری جوامع بدون پول نقد شده است.

جامعه‌ی بدون پول نقد، جامعه‌ای است که سعی دارد مبادله‌ی پول‌های نقد را به حداقل رسانده و از روش‌های نوین برای این منظور استفاده کند.

این اتفاق بزرگ، مخالف و موافقان زیادی دارد. برخی از صاحب نظران در این حوزه، بر این تصورند که اگر پول نقد از میان برداشته شود، مشکلات و نگرانی‌های بزرگی گریبان‌گیر جامعه و مردم خواهد شد. اما برخی دیگر، از این تحول استقبال کرده و از منظر نوآوری به این قضیه نگاه می‌کنند.

مزایای یک جامعه بدون پول نقد

در سال های اخیر، جهان به نوآوری هایی در جهت پرداخت آسان‌تر همانند کارت‌های پرداخت، چیپ‌های پرداختی، ارزهای رمزنگاری مبتنی بر بلاکچین، درگاه پرداخت و بسیاری موارد دیگر روی آورده است. اما دلایل اصلی گرایش‌ها به سمت روش‌های پرداختی مختلف چیست؟

روش‌های نوین هزینه و کارمزد اندکی دارند، اغلب بانک‌ها برای هر نوع تراکنشی اعم از انتقال وجه، برداشت، مشاهده موجودی و غیره کارمزد کارمزد دریافت می‌کنند که برای تامین این کارمزد از موجودی حساب مشتری کاسته می‌شود.

اما در مقابل، در روش‌های پرداخت نوین این کارمزد حدود ۰.۵ الی ۱ درصد از تراکنش‌های مشتری را به خود اختصاص می‌دهد. در برخی از روش‌های دیگر هیچ مبلغی به عنوان کارمزد از حساب مشتری کم نمی‌شود.

در جوامع بدون پول نقد، پول به راحتی در جریان خواهد بود

در حال حاضر، بانک‌ها در بسیاری از کشورها به توسعه نوآوری‌هایی جهت ایجاد جهان بدون پول نقد پرداخته‌اند. بسترهای جدید پرداخت (NPP) یکی از این موارد است. NPP این امکان را فراهم می‌آورد تا پول میان حساب‌ها به سرعت انتقال یابد، اگرچه این انتقال پول از بانک‌های مختلف باشد.

به نقل از مرکز مشاوره دیجیتال و فناوری (RBA) آمار‌های بررسی شده حاکی از کاهش ۷.۷ درصدی دستگاه‌های خودپرداز در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ است.

روش‌های نوین امن و قابل ردیابی هستند

یکی دیگر از بزرگ‌ترین مزایای جامعه بدون پول نقد، افزایش امنیت برای فروشندگان و مشتریان است. پول نقد مدت‌هاست که هدف افراد فرصت‌طلب بوده است. چرا که پول نقد می‌تواند ناشناس و غیر قابل ردیابی باشد. به این ترتیب، نقش مهمی در جرم و جنایت، از جمله رشوه، فرار مالیاتی، جعل، فساد و تامین مالی تروریست‌ها ایفا می‌کند. بنابراین، پرداخت‌های نقدی با پشت سر گذاشتن سوابق رکوردی، باعث می‌شود که پنهان‌سازی درآمد و معاملات بازار سیاه رو به افزایش باشد.

در یک جامعه بدون پول نقد که استفاده از روش‌های پرداخت دیجیتال بیشترین سهم پرداختی را به خود اختصاص می‌دهند، جرایم مالیاتی و جنایت‌ها به حداقل می‌رسد. هرچند که ممکن است برخی جرایم اینترنتی نیز در چنین شرایطی صورت بگیرد، اما با وجود امکان ردیابی تراکنش‌ها و جزئیات مربوط به حساب‌ها، به آسانی مجرم مورد نظر شناسایی شده و از سرقت‌های مالی جلوگیری می‌شود.

در جوامع بدون پول نقد همه چیز دقیق و قابل ردیابی است

در جوامع بدون پول نقد که تمام تراکنش‌ها و فعالیت‌ها به طور کامل ثبت می‌شود، خطاهای انسانی تقریبا به صفر میل می‌کند. این بدان معناست که تکنولوژی‌های جدید تا چه حد می‌توانند قابل اطمینان، مقرون به صرفه و با کیفیت‌تر باشند.

در نهایت، روش‌های پرداخت نوین نه تنها راحتی بیشتری را برای خریداران فراهم می‌کنند، بلکه سطح بالاتری از امنیت و مزیت‌های دیگر را نیز فراهم می‌کنند که باعث می‌شود جهان بدون نقدینگی بهترین مکان برای کسب و کار و ارزش آفرین برای مشتریان باشد.

در نتیجه به نظر می‌رسد روند جهانی به سمت کیف پول‌های خالی در حرکت است. جالب است بدانید که در این راستا، حتی شرکت هاسبرو (Hasbro) نیز نسخه بدون پول نقد بازی فکری مونوپولی را منتشر کرده است.

اجازه دهید با معرفی کشورهایی که بعید به نظر می‌رسد تا چند سال آینده دیگر خبری از پول نقد در آن‌ها باشد، مزایای این اتفاق بزرگ را بازگو کنیم.

سوئد

کشور سوئد یکی از معدود کشورهایی است که سعی دارد در راستای حذف پول نقد گام بر دارد. بنابراین به یکی از کشورهای بدون پول نقد تبدیل شده است. در سال ۲۰۱۶، تقریبا۱ درصد از تمام پرداخت‌ها در سوئد توسط سکه و پول نقد انجام شد. با این روند، انتظار می‌رود که این رقم تا سال ۲۰۲۰ به میزان ۰.۵ درصد کاهش پیدا کند.

گفته می‌شود که در سوئد مغازه‌ها و مشاغل قانونی مجاز به خودداری از دریافت پول نقد هستند و ۹۰۰ شعبه از بین ۱۶۰۰ بانک‌ مختلف، از تراکنش‌های نقدی اجتناب به عمل می‌آورند. این تغییرات به سرعت در سوئد اتفاق افتاد، اما مردم این کشور به راحتی با این موضوع کنار آمده و سریعا خود را با آن وفق دادند. این سازگاری سریع مردم کشور سوئد با تغییرات جدید، می‌تواند ارتباط مستقیمی با بعضی شرایط منحصر به فرد آن، مثل دارا بودن به بهترین زیرساخت‌های فناوری اطلاعات در اروپا داشته باشد.

اما اجازه دهید در این میان، به نظرات مخالفان جامعه بدون پول نقد نیز گوش فرا دهیم.

خانم مایجلیس جانسون زنی ۷۳ است که در مرکز استکهلم سوئد زندگی می‌کند. از دیدگاه او جامعه سوئد بدون پول نقد به این شکل است:

سوئد طی چندین سال گذشته، به طور پیوسته، به سمت یک جامعه کاملا بی نقص حرکت کرده است. در حال حاضر، پول نقد تنها یک پنجم از معاملات نقدی در فرشگاه‌ها را به خود اختصاص می‌دهد. این کشور پرداخت پول نقد و سکه‌ها را در اتوبوس‌ها ممنوع کرده است. بسیاری از جاذبه‌های توریستی از دریافت پول نقد منع شده‌اند. مغازه‌ها این حق را دارند که از دریافت وجه نقد خودداری کنند. در حالت کلی نیز درب بسیاری از فروشگاه‌ها دارای علائم نوشتاری در این باره است که “لطفا بدون پول نقد وارد شوید”. این اتفاق برای افراد مسنی همانند من که توانایی یادگیری و به کارگیری ابزارهای جدید را نداریم، بسیار دردناک است.

در این‌گونه جامعه زندگی برای کسانی که تمایل ندارند و یا قادر به پذیرش این تغییرات نیستند، می‌تواند بسیار سخت باشد. این تغییر می‌تواند یک اتفاق جذاب و خارق‌العاده‌ای برای بسیاری از افراد باشد اما برای افراد مسنی مانند مایجلیس جانسون و یا افرادی که در روستاهای دور افتاده سعی در پرداخت هزینه‌ها دارند، یک اتفاق ناگوار است.

کره جنوبی

ساخت سکه یک فعالیت گران‌قیمت است. در برخی موارد، هزینه تولید یک سکه بیشتر از ارزش تعیین شده آن است. به طوری که در سال ۲۰۱۳، ارزش و هزینه مادی یک سنت از پول کانادا یک و نیم برابر ارزش اسمی آن بود.

کره جنوبی یکی از کشورهایی است که ۴۰ میلیون دلار صرفه جویی کرده و هر سال آن را صرف تولید سکه می‌کند. بنابراین این کشور سعی دارد به جای از بین بردن سکه‌های کم ارزش، به طور کلی پول نقد را حذف کنند. در ماه آوریل ۲۰۱۷، کره جنوبی به صورت آزمایشی طرح ساخت کارت‌های T-Money را به جای مبادله وجه نقد پیاده‌سازی و اجرا کردند. T-Money یک کارت پرداختی بسیار محبوب بوده و استفاده از آن بسیار آسان است. به طوری که محبوبیت آن باعث شد که در شهر‌های مختلف، سراسر کشور کره جنوبی برای حمل و نقل عمومی، هرینه‌های فروشگاهی و حتی در پارک‌ها از این کارت پرداختی استفاده می‌شود.

در حال حاضر که تنها ۲۰ درصد از معاملات به صورت نقدی انجام می‌شود. از این رو، کره جنوبی یک جامعه بسیار ارزان و بدون پول نقد به حساب می‌آید.

چین

از ۲۰ اقتصاد برتر جهان، کشور چین در طول پنج سال گذشته بیشترین رشد در پرداخت‌های بدون پول نقد داشته است. اکثریت مردم قریب به اتفاق از دو سیستم علی‌پی و وی‌چت (که توسط غول‌های چینی، علی‌بابا و تنسنت ساخته شده) و از طریق اسکن کدهای QR تقریبا تمام پرداخت‌های خود را انجام می‌دهند.

سرویس پیام‌رسان وی‌چت که بالغ بر ۹۶۳ میلیون کاربر دارد، تنها با افزودن یک اسکن کد QR به برنامه، در میان ملت چین محبوب‌تر شد. ظاهرا این برنامه که آسان‌ترین روش پرداخت را برای مردم به ارمغان آورده است، چنان در میان مردم کشور چین جا باز کرده است که حتی متکدی‌ها نیز از آن استفاده می‌کنند.

نگرانی‌ها و چالش اصلی پیش روی جوامع بدون پول نقد

با تمام این اوصاف نمی‌توان منکر این شد که با افزایش تراکنش‌های دیجیتال، مسئله امنیت داده‌ها بیش از پیش پررنگ‌تر می‌شود. از این رو، این سوال پیش می‌آید که آیا ابزارها و امکانات آنلاینی که از آن‌ها برای تبدیل یک جامعه به جامعه‌ای بدون پول نقد، استفاده می‌شود، حفاظت از اطلاعات و حریم شخصی را نیز تضمین می‌کند؟

با توسعه‌ی جوامع بدون پول نقد، سیستم‌هایی شکل خواهند گرفت که همه چیز را راجع به انسان‌ها می‌دانند، این سیستم‌ها خواهند دانست، شما به چه چیزهایی علاقه دارید، معمولا از کجا خرید می‌کنید، چه چیزی خرید می‌کنید، برای فعالیت‌های مختلف، حاضرید چقدر هزینه کنید و … . بنابراین این سیستم‌ها به راحتی می‌توانند رفتارهای شما را تحت کنترل قرار دهند و شما را مجبور کنند تا مطابق خواسته‌‌های آن‌ها عمل کنید.

برخی از کشورها هم‌چون آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها به دلیل نگرانی‌ از حریم خصوصی با احتیاط به سمت این فناوری‌ها حرکت می‌کنند، اما اکثر آسیایی‌ها معتقدند همین الان هم دولت‌ها و کسانی‌ که به دنبال‌های داده‌های مردم هستند، به آن‌ها دسترسی دارند و مزیتی که این فناوری‌ها در اختیار جوامع قرار می‌دهند، نه تنها ترسناک نیست، بلکه تحول‌آفرین و نجات‌بخش است.